UNEP, het milieubureau van de Verenigde Naties, maakte onlangs een alarmerend rapport bekend over de toestand van onze planeet. In het 400 bladzijden tellende werkstuk, waar meer dan duizend wetenschappers aan meewerkten, waarschuwen de VN er onder meer voor dat de helft van onze planeet over amper dertig jaar zonder water dreigt te vallen als gevolg van de toenemende bevolkingsdruk en industrialisering.

GENT - De UNEP-studie dient ter voorbereiding van de internationale top over duurzame ontwikkeling die in september in Johannesburg plaatsheeft. 'Aan het huidige tempo van industrialisering', zo stelt de studie, 'kampt de helft van de wereldbevolking in 2032 met watertekort.' Ook de Gentse hydroloog-econoom Stefan Deconinck (UG) maakt zich zorgen over de waterhuishouding in de wereld maar vindt het te vroeg om te panikeren. "In dertig jaar kunnen we veel bijsturen."

Slechts 0,3 procent van al het water op onze planeet is geschikt voor menselijke consumptie. En bijna 40% van de wereldbevolking is aangewezen op drinkwater uit buurlanden. Dat brengt spanningen mee die volgens heel wat wereldwatchers zullen uitmonden in een mondiale wateroorlog.

"Daar ben ik het niet mee eens", zegt Stefan Deconinck. "Nu al zijn er genoeg voorbeelden waarin de broodnodige waterverdeling tussen twee staten gezorgd heeft voor een wankele vrede. Syrië stond in 1998 klaar om Turkije aan te vallen, omdat het vreesde dat de enorme stuwdammen die in Turks Koerdistan werden gebouwd, zijn waterbevoorrading in het gedrang zouden brengen. In ruil voor de uitlevering van de Koerdische PKK-leider Öcalan heeft Turkije toen een waterverdrag gesloten met Syrië. Sindsdien zijn de betrekkingen min of meer genormaliseerd. Ik denk dat water in de toekomst steeds vaker als politieke pasmunt zal worden gebruikt. Zelfs India en Pakistan hebben ondanks hun conflict om Kasjmir al jaren een akkoord over water waar ze niet aan willen raken."

Israël lijkt de grote uitzondering op die regel. Volgens Stefan Deconinck is het geen toeval dat de Palestijnse bezette gebieden, die in 1967 veroverd werden op Syrië en Jordanië, Israëls belangrijkste waterreserves bevatten. "Er bestaan zionistische plannen die dateren van voor de onafhankelijk van Israël in 1948, waarin de Golanhoogte en de Westelijke Jordaanoever al waren ingekleurd als Israëlisch grondgebied. De controle over die gebieden zou een voorwaarde zijn om als onafhankelijke staat te kunnen overleven. Dat waterconflict hangt al jaren als een donkere schaduw over de vredesonderhandelingen. Ik vrees een beetje dat de Israëli's de controle over die gebieden nooit helemaal uit handen zullen geven."

Oplossingen

IJsbergen vanaf de polen met grote sleepboten naar droge gebieden transporteren, zoet water in zakken vervoeren, grote ontziltingsinstallaties aanleggen; de voorbije jaren zijn de gekste voorstellen gedaan om het waterprobleem op te lossen. De Gentse onderzoeker veegt ze in één armbeweging van tafel. "Veel te duur, en letterlijk een druppel op een hete plaat. Zoiets moet je structureel aanpakken. In Jordanië en Syrië wordt bijvoorbeeld evenveel water gebruikt voor landbouwirrigatie als er jaarlijks door de Nijl stroomt. In die landen kun je de landbouw natuurlijk niet afschaffen, omdat die nu eenmaal een landbouwtraditie hebben. Maar je zou wel een beetje aan reconversie kunnen doen. En de Golfstaten, dat is helemaal te gek voor woorden. Die gebruiken aardolie voor hun ontziltingsinstallaties. En met dat water bevloeien ze dan die paar akkers die ze hebben, waardoor de prijs van hun graan 6.000 keer boven de wereldmarktprijs ligt."

Het water in de wereld kan dus veel beter beheerd worden, dan nu gebeurt. "Als de rijke landen financieel zouden bijdragen in de waterzuivering in derdewereldlanden - want zij zijn de belangrijkste afnemers van de ertsen die daar worden gewonnen - zetten we een belangrijke stap in de goede richting. De Wereldbank of de Wereldhandelsorganisatie zouden er ook moeten op toezien dat sommige landen waterreserves aanleggen om crisissituaties het hoofd te bieden. Want een ramp is pas een ramp als je er niet op bent voorbereid."